Bursa’nın coğrafi işaretli ürünlerinden olan ve dünyanın en kaliteli incirleri arasında sayılan "Bursa Siyahı" incirinin, ihracatı sırasındaki olumsuz koşullar nedeni ile bozulmasının Bursa ve ülke ekonomisine olan etkisini en aza indirgemeyi amaçlayan Bursa Teknik Üniversitesi’nde (BTÜ) görevli bir grup akademisyen, doğal bileşenler içeren biyobozunur nanolif bir ambalaj prototipini geliştirdi.

BTÜ Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Furkan Türker Sarıcaoğlu yönetiminde "Bursa Siyah İncirinde Hasat Sonrası Kayıpların Azaltılması İçin Siklodekstrin/Uçucu Doğal Bileşen İnklüzyon Kompleksleri İçeren Polilaktik Asit Esaslı Biyobozunur Nanolif Ambalajların Geliştirilmesi" başlıklı disiplinler arası bir proje hazırlandı. Projede farklı alanlarda uzman akademisyenler de yer aldı.

BTÜ’nün başarılı akademisyenlerinin hazırladığı proje, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünce (TAGEM) "Ar-Ge Destek Programı" kapsamında desteklenmeye değer bulundu. Çalışma grubunda yer alan akademisyenler, TAGEM tarafından projeye verilen bu önemli desteğin ardından, çabuk bozulabilen ürünlerin üreticiden tüketiciye giden süreçte oluşan kayıpları azaltmak için yürüttükleri çalışmaya hız verdi.

Doç. Dr. Furkan Türker Sarıcaoğlu yaptığı açıklamada BTÜ laboratuvarlarındaki denemelerinden oldukça başarılı sonuçlar elde edilen biyobozunur nanolif ambalajla, coğrafi işaret tescilli siyah incirin yanı sıra çilek, ahududu, böğürtlen, yaban mersini, goji berry (kurt üzümü) gibi meyvelerin de ihracatında kullanılarak ekonomik ömürlerinin uzatılması hedeflediklerini bildirdi. Üniversite-sanayi iş birliği çerçevesinde gıda ürünleri ihracatçısı bir firmayla birlikte yürüttüklerini ve patent başvurusunda bulunduklarını ifade ettiği açıklamasında, her bir meyveyi sarabilecek boyutlarda olacak ambalajın seri üretimine bu yaz geçilmesini planlandıklarını aktardı.

Proje yöneticisi Doç. Dr. Furkan Türker Sarıcaoğlu, hasadı ağustosun ortalarında başlayıp 2 ay süren Bursa Siyahı incirinin bölgede önemli oranlarda ihracatı gerçekleştirilen ve bölge halkı için de getirisinin yüksek bir ürün olduğunu söyledi.

İhracat sürecinde üründe çürüme, deformasyon ve bozulmaya bağlı kayıplar meydana gelebildiğini belirten Doç. Dr. Sarıcaoğlu, kaybın en aza indirecek, böylece ürünün raf ömrünü nihai tüketiciye ulaşana kadar etkin bir şekilde koruyabilecek bir ambalaj geliştirmeyi planladıklarını aktardı.

Biyobozunur özelliklerde, herhangi bir kimyasal, sentetik koruyucu, katkı maddesi içermeyen ambalaj için insan saç telinin yaklaşık binde birinden daha ince özellikle nanoliflerden yararlandıklarını dile getiren Doç. Dr. Sarıcaoğlu, "Bu ambalaj malzemesinin boyutunu nano boyutlara indirebildiğimiz için etkinliği çok daha yüksek, muhafaza süresi çok daha uzun. Üründeki herhangi bir olumsuzluğu önleyebilecek etkinliğinin çok daha yüksek olacağını düşünüyoruz." dedi. 

Çileği 5 gün boyunca muhafaza edebiliyor

Doç. Dr. Furkan Türker Sarıcaoğlu, projede elde edilen ürünün faydasının, çiftçi ya da ihracatçı firmalara olan maliyetinden çok daha yüksek olacağını vurguladı. Seri üretime bu yaz başlanacağını bildiren Doç. Dr. Sarıcaoğlu, "Üretimi gerçekleştirebilmemiz için proje kapsamında satın aldığımız bir cihazın teslim edilmesi gerekiyor. Bu ekipmanı önümüzdeki aylarda teslim alacağız. Teslimatı aldıktan hemen sonra üretimler başlayacak" ifadesini kullandı.

Çalışmalarının farklı meyve çeşitlerinde de denemelerini gerçekleştirdiklerini ifade eden Doç. Dr. Sarıcaoğlu, çilekte uyguladıkları işlemler sonucu bu meyvenin oda koşullarında bozulmadan 5 gün saklanabildiğini tespit ettiklerin, söyledi.

Araştırma çalışmalarının başında çok sayıda firma ile görüştüklerini söyleyen Doç. Dr. Furkan Türker Sarıcaoğlu, bu görüşmeler sonucunda Alara Tarım A.Ş.’nin projenin sektördeki ortağı firma olduğunu kaydetti.  Doç. Dr. Sarıcaoğlu konuşmasının devamında “Sektöründe öncü bir firma plan Alara Tarım A.Ş.  yetkilileri tarladan son tüketiciye kadar olan süreç içerinde incir kayıplarının yüzde 5'lere vardığını belirttiler. Ekonomik anlamda çok ciddi bir kayıp olan bu oranın azaltılması için de etkin bir yöntem olarak gördüler ve çalışmalarımızı paydaşı olarak projemizde yer aldılar" diye konuştu.

Proje araştırmacılarından Dr. Öğretim Üyesi Adnan Fatih Dağdelen de Bursa siyahındaki kayıpların mevcut ambalajlarla önlenemediğini belirtti. Proje çalışmalarından olumlu sonuç elde ettiklerini aktaran Dr. Öğretim Üyesi Dağdelen, bu ambalajın çabuk bozulan ürünlerde, ahududu, böğürtlen gibi berry grubu meyvelerde umut vadettiğini anlattı.

Dr. Öğretim Üyesi Dağdelen, ambalajın farklı formlarda kullanılabileceğini ifade ederek, şu bilgileri paylaştı:

"Nanolif olması bir yana buradaki özgünlük, bunun içine katacağımız aktif bileşenler. Bu bileşenleri ihtiva eden bir ambalajı A4 kağıdı gibi de üretebiliyoruz, cihazın modifikasyonuna göre bireysel kaplama da olabilir zaman içinde ancak bizim yola çıkış hedefimiz, A4 kağıdı ve pamuk gibi ince bu şekilde mevcut viyollerin altına sermeyi, üzerine de bir kat serip rafa kadar bu şekilde koruması. Şimdilik bu şekilde bir ambalaj dizayn edeceğiz."

Ürünün nanolif, biyobozunur, aktif bileşeninin doğal bir katkı olması ve yavaş salınması gibi artılarının bulunduğuna değinen Dr. Öğretim Üyesi Dağdelen, uzun süre koruyuculuk özelliğini sürdüreceğini belirlediklerini sözlerine ekledi.