Minamata Sözleşmesine BTÜ Katkısı

Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Çevre Mühendisliği Bölümü’nde  TÜBİTAK 2218 Yurtiçi Doktora Sonrası Araştırma Programı kapsamında geliştirilen proje ile Bursa ili atmosferik cıva seviyeleri belirlenerek Minamata Sözleşmesi için bir başlangıç veri seti oluşturulacak.

BTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü’nde Doktora Sonrası Araştırmacı olarak yer alacak Merve Özkaleli Akçetin tarafından gerçekleştirilecek “Minamata Sözleşmesi ile Uluslararası Ölçüde Kontrolü Hedeflenen Cıva Kirliliğinin Hava Ortamında Mekânsal ve Zamansal Değişiminin İncelenmesi: Bursa Örneği” başlıklı proje kapsamında atmosferde farklı kaynaklardan gelen cıva seviyeleri tespit edilecek.

Proje kapsamında 1 yıl boyunca Bursa ili hava ortamında 21 farklı noktada hava örnekleri alarak cıva seviyelerini belirleyeceklerini ifade eden Dr. Merve Özkaleli Akçetin, “Bu amaçla orta akışlı bir hava örnekleme düzeneği tasarlanacak ve bu sistem ile aktif örnekleme tekniği kullanılarak hava örneklemesi yapılacak. Eş zamanlı olarak örnekleme noktalarında pasif örnekleme tekniği uygulanarak da çalışmalar gerçekleştirilecek. Tüm bu çalışmalar doğrultusunda muhtemel cıva kaynakları tespit edilirken, kirlilik haritasının çıkarılmasını ve insan maruziyeti ve maruziyet sonucunda oluşabilecek risklerin değerlendirmelerinin yapılmasını sağlayarak Minamata Sözlemesi kapsamında sunulabilecek bir başlangıç veri setini oluşturmayı amaçlıyoruz.” dedi. 

Nedir bu Minamata Sözleşmesi?
20’nci yüzyılın ortalarında Japonya’nın Minamata Kenti’nde meydana gelen cıva zehirlenmesi olayının ardından cıva kaynaklı çevre kirliliğinin küresel ölçekte önlenebilmesi amacıyla Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) liderliğinde hazırlanan “Cıvaya İlişkin Minamata Sözleşmesi” , cıva kullanılan, salınan ya da yayılan ürünler, prosesler, endüstriler ve bunların cıva içeren atıkları için bazı kontrol ve azaltım tedbirlerini içeriyor. Sözleşme kapsamında, ülkelerin 2020 yılına kadar bazı cıva içeren ürünlerin üretim, ithalat ve ihracatını yasaklamaları ve bunlara ilişkin atıklarını etkin bir şekilde bertaraf etmeleri, kullanılan cıva miktarı ve salınımlarını azaltmaya yönelik stratejiler oluşturmaları, büyük endüstriyel tesislerden kaynaklanan emisyon ve salınımları azaltmak için belirli zamanlar dâhilinde yeni açılacak tesislerde mevcut en iyi teknolojileri kullanmaları ve mevcut tesisler için ise belirli bir plan çerçevesinde emisyonlarını azaltmalarının zorunlu hale getirilmesi kararlaştırılmıştı. İçlerinde Türkiye’nin de bulunduğu 128 ülke tarafından imzalanan sözleşme 12 ülke tarafından kabul edilmişti.

Projenin atmosferik cıva seviyelerinin mekânsal ve zamansal değişiminin belirlenmesi açısından ülkemizde ilk olma özelliğini taşıdığını aktaran Akçetin, “Cıva soluduğumuz havanın içerisinde bulunan ve zararlı etkileri olan inorganik bir kirletici. Bursa da sanayi bölgeleriyle ve diğer endüstriyel faaliyet alanlarıyla ülke ekonomisine ciddi katma değeri olan bir ilimiz. Ancak maalesef bu faaliyetler neticesinde ortaya çıkan kirleticilerin çevreye, insana ve diğer canlılara bir takım olumsuz etkileri mevcut. Bu proje ile Bursa ilinde cıva bakımından mevcut hava kalitesini ortaya koyarken proje sonuçlarını baz alarak yapacağımız hesaplamalarla solunum yoluyla cıvaya maruz kalma oranını da ortaya çıkarmış olacağız. Proje başarıyla sonuçlandırıldığında da ülkemizin Minamata Sözleşmesi ile irtibatını yürütmekte olduğu kanun koyucular olmak üzere, ilgili Bakanlık, yerel yönetimler ve projede gerçekleştirilen çalışmalardan hareketle başka araştırmacıların yapacağı çalışmalara altlık ve yol haritası olma niteliğinde olan bir başlangıç veri seti de hazırlamış olacağız.” diye konuştu.

BTÜ Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Perihan Kurt Karakuş danışmanlığında yürütülecek proje 24 ay süre ile TÜBİTAK 2218-Yurtiçi Doktora Sonrası Araştırma Programı kapsamında 168.000 TL bütçe ile desteklenecek. Projenin gerçekleştirilmesinde BTÜ’nün güçlü laboratuvar altyapısının büyük önem taşıdığını belirten Akçetin tüm analizlerin BTÜ laboratuvarlarında gerçekleştirileceğini de sözlerine ekledi.