İslam Bilim Tarihine Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Fuat Sezgin

Dünyanın önde gelen tarihçilerinden Prof. Dr. Fuat Sezgin, “Doğu’dan Gelen Işık: Müslüman Bilim Adamları” projesi kapsamında Bursa Teknik Üniversitesi’nde anıldı. Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 2019 yılının “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” ilan edilmesi sonrasında Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin başlattığı proje ile İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisi Uğur Polat Prof. Dr. Fuat Sezgin’i ve kitaplarında yer verdiği Müslüman bilim adamlarını lise ve üniversite öğrencilerine tanıtıyor. Prof. Dr. Fuat Sezgin’i Anma Programı; Tiyatro Topluluğu, Ortak Akıl Topluluğu ve Analitik Düşünme Topluluğu organizasyonu ile BTÜ öğrencileri ile buluştu. Programa BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir, Bursa Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Murat Demir, BTÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Zeki Ünal, Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür Şube Müdürü Yusuf Sevinç, öğrenciler ve personel katıldı.

Programı izlemek için: https://youtu.be/cP0TBwpEN5o

Rektör Karademir: “Temel güvencemiz siz değerli gençlersiniz.”
Program açılış konuşmasını gerçekleştiren BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir Türkiye olarak köklerimizin Osmanlı ve İslam medeniyeti gibi çok zengin kültürel ve bilimsel bir geçmişe dayandığını vurgulayarak gençlerimizin de bu bilinçle geleceğe sağlam bakmaları gerektiğini belirtti. Rektör Karademir; “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da belirttiği gibi bizim yegâne umudumuz siz gençlerimizsiniz. Türkiye’nin 22 kat büyüklüğündeki bir coğrafyayı yönetmiş bir medeniyetin torunları olarak uyanmamız ve tekrar ayağa kalkmamız gerekiyor. Kendi içimizden çıkmış Fuat Sezgin’i ve onun tekrar ortaya çıkardığı üstü bilinçli olarak kapatılmış başarı öykülerini, bilim adamlarını yakından tanımalı ve tekrar silkinerek kendimize güvenerek ayağa kalkmalıyız. Bu konuda temel güvencemiz siz değerli gençlersiniz.” şeklinde konuştu. Bursa Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Murat Demir, Prof. Dr. Fuat Sezgin’in “Bilimler tarihi milletlerin ortak mirasıdır.” sözünden hareketle, dünya kültürel mirasına Müslüman bilim adamlarının katkılarını genç nesillere aktarmak amacıyla seminer ve tiyatral içerikli bir program hazırladıklarını belirterek ev sahipliği dolayısıyla BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir’e teşekkür etti. 

Bursa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan “Doğu’dan Gelen Işık: Müslüman Bilim Adamları” projesinde görev alan İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisi Uğur Polat, Prof. Dr. Fuat Sezgin ve araştırmaları hakkında bilgi aktardı. Bir ressam olarak, yaptığı resimler dolayısıyla Prof. Dr. Fuat Sezgin’le beraber çalışma fırsatı bulduğunu dile getiren Uğur Polat, “Bu çalışma, bütün ömrünü İslâm Bilimleri’nin dünyayı aydınlatan zengin birikimini ortaya çıkarmak için sarf etmiş, İslâm Bilimler Tarihi’nin 21. yüzyıldaki duâyen ismi Prof. Dr. Fuat Sezgin’in ciltler dolusu emeklerine bir saygı duruşu ve minnet vesilesidir. 94 yıllık dünya hayatında, bir an olsun durmadan, hayatının en önemli zamanlarını günde 17 saat çalışarak İslâm Bilimler Tarihi’nin adeta sahipsiz kalmış 800 yıllık mirasını ortaya çıkarmak için sarf etmiş olan Prof. Dr. Fuat Sezgin; böylesi önemli 8 asırlık dev bir hazineyi gelecek nesiller olan bizlere armağan etmiştir.” dedi. Tiyatro canlandırmalarının da yer aldığı programda; İbnü’l-Heysem, Ömer Hayyâm, Kemâleddin Fârisî, Hârizmî, Bîrûnî, El-Cezerî, Nasîrüddin Tûsî, İbn Türk, Ferganî, El-Bettânî, Uluğ Bey, Ali Kuşçu, İbn Sînâ, Câbir bin Hayyân, Râzî, İbnü’n-Nefîs, Zehrâvî, İdrîsî, Abdurrahman el-Hâzinî, İbnü’ş-Şâtır, Abbas bin Firnâs, Sâbit bin Kurrâ, El-Kindî, Ebû Kâmil Şücâ ve Takıyüddin’in bilim dünyasına ışık tutan çalışmaları hakkında bilgi verildi.

Prof. Dr. Fuat Sezgin Kimdir?

Bitlis’te 24 Ekim 1924’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, ortaokulu ve liseyi Erzurum’da bitirdi. 1943’te ise İstanbul’a gitti.
İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde alanında en tanınmış uzmanlardan Alman şarkiyatçı Helmut Ritter’in öğrencisi olan Sezgin, Ritter’in tavsiyesi üzerine İslam bilimlerine yöneldi.
1951’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirdikten sonra Arap Dili ve Edebiyatı üzerinde doktora yaptı.
“Buhari’nin Kaynakları” konulu doktora tezini tamamlayan Sezgin, 1954’te doçent oldu. Bu çalışmasıyla hadis kaynağı olarak İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhari’nin, bilinenin aksine sözlü kaynaklara değil yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı.
Fuat Sezgin’in, “Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar” adındaki takdim tezi 1956’da yayımlandı.

27 dil biliyordu
Türkiye’de 1960’ta askeri darbenin iktidara getirdiği hükümet tarafından hazırlanan ve 147 akademisyenin üniversitelerden men edildiği listede kendi adının da bulunması üzerine Türkiye’den ayrılarak Frankfurt Üniversitesinde çalışmalarına devam etti.
Cabir ibn Hayyan konusunda 1965’te yazdığı ikinci doktora tezini Frankfurt Üniversitesi Institut für Geschichte der Naturwissenschaften’a sundu. Bir yıl sonra profesör unvanını kazanan Sezgin, aynı yıl kendisi gibi şarkiyatçi olan Ursula Sezgin ile evlendi. Sezgin’in kızı Hilal, 1970’te dünyaya geldi.
İnsanlık tarihinin başlangıcından bugüne kadar sahasında yazılan en kapsamlı eser olan Arap-İslam Bilim Tarihi’nin ilk cildini, 1967’de tamamladı. 17 cildini bitirdiği eserin 18. cildini tamamlayamadan vefat etti.
Sezgin, Süryanice, İbranice, Latince, Arapça ve Almanca da dahil 27 dili çok iyi derecede biliyordu.

Çok sayıda önemli ödüle layık görüldü
İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nin faaliyetlerini desteklemek amacıyla, 2010’da Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı kuruldu.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi bünyesinde kurulan Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü ise 2013 yılında faaliyetlerine başladı.
Uluslararası çeşitli akademilerin üyesi de olan Prof. Dr. Fuat Sezgin, yaşamı boyunca Kahire Arap Dili Akademisi, Şam Arap Dili Akademisi, Fas Rabat Kraliyet Akademisi, Bağdat Arap Dili Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyeliği de dahil olmak üzere çok sayıda önemli ödül ve nişana layık görüldü.

Birçok üniversiteden fahri doktora unvanı aldı
Prof. Dr. Fuat Sezgin’e, Erzurum Atatürk Üniversitesi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktora unvanı verildi.
Aynı zamanda kendisi, Almanya Birinci Derece Federal Hizmet Madalyası, Almanya Üstün Hizmet Madalyası, İran İslami Bilimler Kitap Ödülü, Hessen Kültür Ödülü ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi.
Sezgin’in öncülüğünde kurulan İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi de üstün nitelikli eser ve ortaya konan özgün çalışmalardan dolayı, kurum statüsünde Kültür ve Turizm Bakanlığı 2016 Özel Ödülü’ne layık görülmüştü.
Ömrünü İslam bilimler tarihine adayan Prof. Dr. Fuat Sezgin, 30 Haziran 2018’de hayatını kaybetti.
Resmi Gazete’de yayımlanan “2018/6 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi”nde, 2019 yılı “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” olarak ilan edildi.