Ermeni Sorunu Uluslararası Boyutlarıyla Ele Alındı

Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi (İTBF) Uluslararası İlişkiler Bölümü tarafından Diplomasi ve Dış Politikalar Araştırma Topluluğu’nun katkılarıyla düzenlenen konferansta, Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyelerinden Dr. Öğr. Üyesi Fatma Sarıaslan, Ermeni Sorunu’nu uluslararası boyutlarıyla ele alan bir sunum gerçekleştirdi. Yıldırım yerleşkesinde düzenlenen etkinliğe BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Zeki Ünal, İTBF Dekanı Prof. Dr. Abdullah Işıklar, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gökhan Özkan, İTBF Öğretim Üyeleri ve çok sayıda öğrenci katıldı.

Konferansta, Türk dış politikasının en önde gelen ve Türk diplomasisini en çok meşgul eden konulardan biri olan Ermeni meselesi masaya yatırıldı. Dr. Fatma Sarıaslan, tarihsel ve diplomatik yönlerinin yanı sıra birbirine geçmiş iç politika - dış politika ilişkisinin Ermeni sorununu Türkiye açısından oldukça karmaşık ve çok boyutlu hale getirdiğine vurgu yaptı. “Sorunun temelinde Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması sürecinde, 1915 ve sonrasında Osmanlı hükümetinin ülkedeki Ermenilere yönelik siyaseti sonucunda yaşananların, Türkiye ve Ermenistan ile dünya üzerine dağılmış Ermeni diasporası tarafından farklı tanımlanması yatmaktadır” diyen Sarıaslan, Türk tarafının gerek tarihsel olguların gerekse bir uluslararası hukuk kavramı olarak benimsenen soykırım suçu tanımının, I. Dünya Savaşı sürecinde yaşananları soykırım olarak tanımlamakta kullanılamayacağı; bu sürecin Türk ve diğer milletlerin de büyük acılar yaşadığı trajik bir dönem olduğunu ve olayların bir grubun diğerine soykırım yapması olarak yorumlanamayacağı görüşünü ileri sürdüğünü hatırlattı. Dr. Fatma Sarıaslan sorunun tarihçesine de değindiği konuşmasında Ermeni hareketinin günümüze değin uzanan “milli bir kurtuluş mücadelesi” olup olmadığı sorusundan hareketle tarihsel analizler sundu.

“XIX. yy’ın son çeyreğine kadar Osmanlıların bir ‘Ermeni sorunu’ olmadığı gibi, Ermeni tebaanın da Türk yöneticileriyle halledemedikleri bir mesele mevcut değildi” ifadesini kullanan Sarıaslan, 93 Harbinden sonra Osmanlı Devleti’nin güçsüzlüğünden yararlanan Batılı devletlerce Ermeni milliyetçiliğinin geliş(tiril)mesiyle ortaya çıkan bir sorun olduğuna dikkat çekti. Dr. Fatma Sarıaslan, 1915 Olaylarında hayatını kaybedenler anısına İstanbul Ermeni Patrikliği tarafından her yıl ayin düzenlendiğini ve törenlere dostluk ve barış göstergesi olarak tüm Osmanlı Ermenilerine hitaben Türkiye Cumhurbaşkanı tarafından her yıl mesaj gönderildiğini ifade etti. Konuşmasında 2014 yılında Türkiye’den Ermenilere yönelik ilk defa üst düzey bir makamdan bir taziye mesajı verilmiş olduğunu da hatırlatan Sarıaslan, Ermenice dahil dokuz dilde yayınlanan Türkiye Başbakanı’nın taziye mesajında “Birinci Dünya Savaşı esnasında yaşanan hadiseler, hepimizin ortak acısıdır. Bu acılı tarihe adil hafıza perspektifinden bakılması, insani ve ilmi bir sorumluluktur” ifadesine yer verildiğini ve aynı mesajda, “1915 olaylarının Türkiye karşıtlığı için bir bahane olarak kullanılması ve siyasi çatışma konusu haline getirilmesi de kabul edilemez” denildiğini belirtti.

1915 tartışmalarının yönünü değiştirebilecek etmenlerin başında arşivlere dayalı araştırmaların geldiğini belirten Dr. Fatma Sarıaslan, arşivler olmadan 1915 Olayları’nı tartışmanın, önyargı ve yanlış kavramların üstesinden gelmenin mümkün olmayacağını belirtti. Sarıaslan, bu bağlamda Türkiye’nin 2005 yılında Ermenistan’a yönelik ‘Ortak Tarih Komisyonu’ oluşturma teklifini hatırlattı. Dr. Sarıaslan, kendi yaklaşımını Türkiye’ye doğrudan dayatamayan Ermeni tarafının bu teklife olumlu yanıt vermek yerine, konuyu uluslararası alanda kabul görür hale getirip meşruiyet elde etmeye ve Türkiye üzerinde etkili olabilecek farklı uluslararası mekanizmalar ya da ülkelerin desteklerini almaya çalıştığını ifade etti. 2001 yılında parlamentoda kabul edilen yasayla “Ermeni soykırımı”nı resmen tanıyan Fransa’nın son olarak 24 Nisan’ı 2019 yılından itibaren “Ermeni soykırımını anma günü” ilân ettiğini hatırlatan Sarıaslan, Fransa’nın tarihininin soykırım ve katliamlarla dolu olduğuna dikkat çekti. Konferansın sonunda ayrıca, Türk Tarih Kurumu tarafından Ermeni meselesi hakkında kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla hazırlanan kısa belgeseller serisinin bir bölümüne de yer verildi.

BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir konuyla ilgili olarak, her Türk vatandaşının bu meseleye ilişkin bilgi sahibi olması gerektiğini belirtti. Gerek öğrencilerin, gerekse öğretim üyelerinin özellikle yurtdışında bu mesele özelinde sorularla muhatap kaldığını ifade eden Rektör Karademir, bunun ilmi bir sorumluluktan öte aynı zamanda milli de bir sorumluluk olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Arif Karademir, “Batılı ülkelerin kendi kanlı geçmişlerini âdeta unutarak Ermeni meselesi bağlamında Türkiye’yi uluslararası arenada zor durumda bırakmayı amaçladıklarını” ifade etti. Konferansın bitiminde, Prof. Dr. Arif Karademir, Dr. Öğr. Üyesi Fatma Sarıaslan’a teşekkür belgesi takdim etti.